Dwóch gniewnych ludzi. 212 doskonale obojętnych

W lutym i marcu 40 sklepów i 10 lokali odwiedzili tajni klienci. Wyglądający ma nieletnich 18-letni chłopcy i dziewczęta mieli za zadanie sprawdzić, czy uda im się kupić alkohol bez okazania dowodu osobistego. Towarzyszył im dorosły audytor, który interweniował, kiedy sprzedawca ignorował obowiązujące prawo. Efekty akcji, przeprowadzonej na zlecenie Miejskiego Biura ds. Rozwiązywania Problemów Uzależnień nie są optymistyczne. Nie dość, że większość sprzedawców łamie przepisy, a niektórzy nic sobie nie robią ze zwróconej uwagi. Najgorsze, że na 214 nieświadomych prowokacji świadków tylko 2 osoby nie pozostały obojętne i wsparły audytora. Reszta nie zareagowała.

Akcję w ramach kampanii profilaktyczno – edukacyjnej „Laboratorium odpowiedzialnej sprzedaży – Renoma w Ciechanowie” sprawnie przeprowadziła Pracownia Badawczo – Psychologiczna „MiraBo” wspólnie z organizacją pozarządową – Ogólnopolskim Stowarzyszeniem „RoPSAN – Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim”, które mają doświadczenie w tego typu badaniach. Relacji z ich przebiegu oraz niewesołych wniosków, zaprezentowanych 16 kwietnia na konferencji w ratuszu, w skupieniu wysłuchali samorządowcy, policjanci, pedagodzy i dziennikarze.

Na kogo wypadnie, na tego bęc
W Ciechanowie pozwolenie na sprzedaż alkoholu ma 41 lokali gastronomicznych i 123 sklepy. Kontrolowane placówki wybrano losowo. Wśród nich było m.in. 11 super i hipermarketów, 2 sklepy zlokalizowane na terenie stacji paliw, 27 małych i średnich sklepów spożywczych.
Próby zakupu w każdym miejscu przeprowadzono dwukrotnie. W większości sklepów młodzi ludzie nie mieli żadnego problemu z zakupem piwa. Kiedy wtrącał się audytor niektórzy sprzedawcy w ogóle nie reagowali na zwróconą uwagę, inni starali się naprawić błąd i odmawiali sprzedaży. W wielu wypadkach interwencje kończyły się wezwaniem kierownika sklepu – ten z reguły upominał pracownika. Kiepsko wypadło 31 sklepów i 8 lokali – w każdym z nich przynajmniej raz udało się namówić sprzedawcę, żeby złamał prawo. Fatalnie wypadła jedna kawiarnia i aż 14 sklepów. Każdy z tych lokali zaliczył podwójną wpadkę. Te adresy zna już policja, która obiecuje zwrócić na nie większą uwagę.
W sumie na 100 przeprowadzonych prób zakupu alkoholu przez „nieletnich” 44 zakończyło się odmową sprzedaży piwa, poprzedzoną żądaniem pokazania dowodu osobistego. W 38 przypadkach młodym zakup się nie udał, ale dopiero po wkroczeniu dorosłego audytora. Aż 18 razy interwencja okazała się nieskuteczna – sprzedawca ją zignorował.

Tu pracują odpowiedzialni sprzedawcy
Okazało się, że wzorcowo – za każdym razem odmawiając sprzedaży bez okazania dowodu – zachowano się tylko w 5 sklepach i jednym lokalu. Ich właściciele lub zarządzający odebrali z rąk prezydenta Waldemara Wardzińskiego specjalne certyfikaty „Odpowiedzialny sklep – renoma w Ciechanowie”. Zasługują też na to, żeby podać do publicznej wiadomości, że mają świadomych pracowników, przestrzegających wysokich standardów.
To supermarket „Biedronka” przy ul. Sikorskiego 11 (jedyny spośród super i hipermarketów), sklep „Chili” Anny Piątkowskiej przy ul. Maksymiliana Kolbe 45, „Świat alkoholi” Joanny Sidwińskiej (Narutowicza 2B), sklep spożywczo – przemysłowy „Pigwa” G. Daleckiej (Narutowicza 1), sklep spożywczy Stanisława Felczaka przy ul. Zelwerowicza 9 oraz jedyny lokal gastronomiczny – kawiarnia „Kolorowa” (ul. 17 Stycznia 60B).

Sprzedaż alkoholu nieletnim jest przestępstwem
Lista punktów, które sprzedały alkohol została przekazana centralom marketów, policji i kierownikowi Wydziału Działalności Gospodarczej Urzędu Miasta. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że sprzedaż alkoholu nieletnim jest przestępstwem. – Do postępowań karnych dochodzi najczęściej dzięki zgłoszeniom obywateli, zresztą świadkowie nielegalnej sprzedaży mają taki obowiązek. Zarzuty dostają dwie osoby: sprzedawca i kierownik sklepu.  Otrzymują po 5 000 zł grzywny. Niestety, takich spraw mamy tylko kilka w ciągu roku. Jedna właśnie trafiła do prokuratury – poinformował komisarz Krzysztof Hincman, kierujący Wydziałem Prewencji Komendy Powiatowej Policji.
Odebrać koncesję na sprzedaż alkoholu nie jest łatwo. – Cofnięcie zezwolenia na sprzedaż alkoholu jest długotrwałe i skomplikowane. Można to zrobić dopiero wtedy, gdy łamanie prawa prawomocnym wyrokiem orzeknie sąd – stwierdził Eugeniusz Sadowski, kierownik Wydziału Działalności Gospodarczej UM.

Milcząca druzgocąca większość
Statystyki wyglądają źle. W kraju nieletnim sprzedaje alkohol aż 77% sprzedawców. – W Polsce niestety wzrosła dostępność narkotyków i alkoholu. Ciechanów wypada podobnie, jak inne miasta, może nieco lepiej – powiedział na konferencji dr Bogusław Prajsner prezes Stowarzyszenia „RoPSAN”.
W Ciechanowie akcja będzie kontynuowana. Ulotki o odpowiedzialnej sprzedaży trafią do 5 tys. rodziców. Szkoły też nie pozostaną obojętne. Sprzedawcy notorycznie łamiący zakaz sprzedaży otrzymają listy z podpisami nie tylko rodziców, ale i nauczycieli. Prezydent wypowiedział się stanowczo. – Jeżeli nieodpowiedzialni sprzedawcy nie zmienią podejścia będziemy wraz z policją działać na rzecz pozbawienia tych punktów prawa do sprzedaży alkoholu – zaznaczył W. Wardziński. – W tak ważnej sprawie liczy się nie akcyjność, tylko konsekwencja. Kluczowe są trzy kwestie: odpowiedzialność sprzedawców, czujne zachowanie rodziców, którzy nie powinni tolerować ani picia swoich dzieci, ani sprzedawania im alkoholu oraz rzecz najważniejsza – nacisk społeczny. To musi być sprawa nauczycieli, rodziców, dziadków, sąsiadów. Nie urzędnicy, nie policjanci spowodują zmianę nagannego zachowania sprzedawców, tylko solidarnie my wszyscy – podsumował prezydent Wardziński. Z raportem z badań „tajnego klienta” można się zapoznać na stronie Urzędu Miasta.
W opisanej kampanii nie chodziło o policyjną akcję i skierowanie spraw do prokuratury, bo kupujący byli pełnoletni, choć na takich zdecydowanie nie wyglądali. Szło o rozpoznanie skali problemu. Tylko 2 interweniujących świadków i obojętna większość – to przygnębiający wynik. Smutne, że kiedy audytor zwracał uwagę sprzedawcy tylko dwukrotnie otrzymał wsparcie ze strony innych klientów. Nie da się w każdym sklepie i lokalu postawić stróża prawa, więc dopóki to my nie będziemy zdecydowanie reagować, nic się nie zmieni.