Nowe miejsce pamięci w Ciechanowie

20 grudnia odbędzie się uroczystość odsłonięcia pomnika, upamiętniającego osadzonych zamordowanych i zmarłych w obozie NKWD mieszkańców Pomorza, Mazowsza, Warmii i Mazur, żołnierzy Armii Krajowej i innych formacji podziemia niepodległościowego oraz wywiezionych z obozu do łagrów sowieckich w 1945 roku.

Pomnik stanął przy ul. 17 Stycznia 48. Jego uroczyste odsłonięcie odbędzie się 20 grudnia o godz. 13.30. Poprzedzi je msza św. w kościele pw. św. Józefa (godz. 12.00). O godz. 14.30 w auli Państwowej Akademii Nauk Stosowanych przy ul. Narutowicza 9 zorganizowana zostanie konferencja pt. „Polityka radzieckich władz wojskowych i policyjnych po zakończeniu II wojny światowej”.

Nowe miejsce pamięci powstało na mocy porozumienia między Gminą Miejską Ciechanów, Instytutem Pamięci Narodowej oraz Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Obwód Ciechanów. O upamiętnienie osadzonych i zmarłych w obozie oraz osób wywiezionych z niego do łagrów sowieckich wnioskowały związki kombatanckie i rodziny osób, które przeszły przez obóz NKWD w Ciechanowie. W październiku 2021 r. Rada Miasta Ciechanów jednogłośnie przyjęła uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na wzniesienie pomnika ofiar obozu NKWD funkcjonującego w Ciechanowie w 1945 r.

Na pomniku widnieje inskrypcja: „W HOŁDZIE MIESZKAŃCOM POMORZA, MAZOWSZA, WARMII I MAZUR ORAZ ŻOŁNIERZOM ARMII KRAJOWEJ I INNYCH FORMACJI PODZIEMIA NIEPODLEGŁOŚCIOWEGO OSADZONYM ZAMORDOWANYM I ZMARŁYM W OBOZIE NKWD W CIECHANOWIE ORAZ WYWIEZIONYM Z OBOZU DO ŁAGRÓW SOWIECKICH W 1945 R.

INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ / MIASTO CIECHANÓW / ŚZŻAK OBWÓD CIECHANÓW / RODZINY OFIAR / ZWIĄZEK SYBIRAKÓW”.

Pomnik zlokalizowano na działce miejskiej w pobliżu byłego obozu, który mieścił się w rejonie obecnych ulic 17 Stycznia i Jesionowej. Gdy w obozie brakowało miejsca, więźniów umieszczano także w piwnicach poniemieckich bloków przy sąsiednich ulicach: 17 Stycznia, Głowackiego oraz Moniuszki.

Jak podaje Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta, więzienie w Ciechanowie zorganizowano pod koniec stycznia 1945 r. Internowano w nim, oprócz aresztowanych mieszkańców północnego Mazowsza, osoby pochodzące z obecnych województw pomorskiego, kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Zatrzymani trafiali do obozu głównie pieszo. Ze względu na ciężkie warunki wielu więźniów zmarło.  Miejsca ich pochówku są niepotwierdzone, najczęściej wskazuje się na cmentarz miejski, las ościsłowski oraz tereny w pobliżu obozu i rzeki Łydyni.

Obóz miały charakter kontrolno-filtracyjny. Łączna liczba internowanych, a następnie wywiezionych bydlęcymi wagonami kolejowymi w głąb Rosji sięga kilkudziesięciu tysięcy. Miejscami docelowymi transportów były obozy pracy przymusowej w Charkowie, Stalinogorsku (obecnie Nowomoskowsk), Tule, Szaturze, Bokowo-Antracycie (ob. Antracyt), Anżerce (ob. Anżero-Sudżensk), Karpińsku i Czelabińsku.